Kaszubska Strona Informacyjna

Kilka słów o Kaszubach i ich mowie

II. Obecne terytoryum etnograficzne szczepu pomorskiego.
Wiadomości statystyczne.

Żaden z ludów słowiańskich nie uległ tak znacznemu skurczeniu pierwotnie zajmowanego przez siebie terytoryum, jak Pomorzanie. Niegdyś około lub przeszło dwa tysiące, dziś obszar ich etnograficzny obejmuje zaledwie sto mil kwadratowych, przerzedzony nadto jeszcze tu i owdzie elementem obcym. Nazwa „Pomorze” ma dziś zresztą zgoła inne znaczenie, niż je miała w dawnych czasach, bo i granice t.zw. „prowincyi pomorskiej” nie odpowiadają obszarowi Pomorza historycznego i lud tej ziemi jest przeważnie niemiecki, ostatki zaś Słowian pomorskich kupią się głównie w Prusiech Zachodnich.

(more…)

Słownik języka pomorskiego czyli kaszubskiego Stefana Ramułta - strona tytułowa

Zawiera około 14.000 haseł i stanowi najobszerniejszy dziewiętnastowieczny zbiór słownictwa kaszubskiego. Powstał w wyniku badań autora, przeprowadzonych na ziemiach zamieszkiwanych przez Kaszubów, jak i (co jednak wyszło na jaw po późniejszej analizie porównawczej), z kilku wcześniejszych prac drukowanych zajmujących się kaszubszczyzną.
Słownik nagrodziła w roku 1889 Polska Akademia Umiejętności w Krakowie na Konkursie im. S.B. Lindego, po czym wydała go cztery lata później. Autor unzał kaszubszczyznę za odrębny język, co wywołało wiele dyskusji na tematat jej statusu.
Materiały uzupełniające zebrane przez S. Ramułta, zawierające około 5.000 słów, (Nowe materiały do Słownika pomorskiego czyli kaszubskiego, Polska Akademia Umiejętności w Krakowie) ukazały się drukiem w roku 1993, dzięki opracowaniu ich przez Halinę Horodyską.
W 2003 roku wydano dzięki staraniom Uniwersytetu Gdańskiego, Oficyny Czec z Gdańska i Muzeum Piśmiennictwa i Muzyki Kaszubsko-Pomorskiej w Wejherowie, obie prace, scalone i znormalizowane przez Jerzego Tredera, jako całość.

Słownik Ramułta poprzedza obszerny wstęp, którego fragmenty (po wcześniejszym przełożeniu ich na wersję elektroniczną), umieściłem w na stronach kaszubii. Jest to bardzo interesujący materiał językoznawczy jak i etnograficzny, uzupełniony o podania i powieści kaszubskie.

(more…)

Kilka słów o Kaszubach i ich mowie

I. Rys etnograficzno-historyczny.

Jakie ludy mieszkały w dobie przeddziejowej na południowym brzegu morza Bałtyckiego, między dolną Wisłą a dolną Labą dotychczas stanowczo nie rozstrzygnięto i watpić się godzi, czy na pytanie to przy ograniczonym, a przynajmniej nader szczupłym dotychczas zasobie środków dowodowych znajdzie się kiedykolwiek odpowiedź zadowalająca.

Świat naukowy słowiański walczył dotąd ze zmiennem szczęściem pod hasłem i w obronie twierdzenia, że kraina, o której mowa, była od niepamiętnych czasów słowiańską. W twierdzę tych poglądów bije jednak wiedza niemiecka tak potężnymi taranami, iż – jeżeli utrzymanie się na dotychczasowem stanowisku jest wogóle możliwem – natenczas nauka słowiańska winna sięgnąć po nowe środki obrony, w każdym zaś razie stare i zawodne odczyścić i udoskonalić.

(more…)