O Kaszubskiej kolędzie A. Budzisza
Kaszubską kolędę („Kaszëbskô piesniô gòdowô”) Alojzego Budzisza (1874-1934), kaszubskiego nauczyciela i pisarza, wydano w 1930 roku w Kartuzach w „Vjérni Naszińc. Kalędôrz dlô lëdu kaszëbskjého na rok 1930”
( Wierny swojak. Kalędarz dla ludu kaszubskiego na rok 1930). Utwór ten, podobnie jak „Kaschubisches Weihnachtslied” Wernera Bergengruena, który znajdziecie w niemieckojęzycznej części tych stron, oparty został na starej kaszubskiej kolędzie. Treść i wymowa obu są podobne: Jezu jak by Ci się dobrze wiodło, gdybyś na świat przyszedł w Kaszubach.
Badacz Kaszubszczyzny, F. Lorenz (zaprzyjaźniony z A.Budziszem) napisał o nim:
„A.Budzisz pisze północno-wschodnim kaszubskim, bez szczególnych przebarwnień, celowo nawiązuje (gramatyką) do Ceynowy, używa z miłościa prawie już zapomnianych słów. Brakujące Kaszubszczyznie zwroty chętnie zastępuje neologizmami….„
Budzisz wywarł duży wpływ na młodsze pokolenie pisarzy (Bilot, Labuda, Trepczyk).”
Zbiory prozy Alojzego Budzisza ukazały się w latach 80-tych dwudziestego wieku, dzięki zaangażowaniu Jana Drzeżdżona (1937-1992) uważanego za najwybitniejszego prozaika kaszubskiego od czasow Aleksandra Majkowskiego.
Ps.Chciałbym podziękować Richardowi von Glischinskiemu za udostępnienie tekstów ś.p. dra F. Hinze.
Źródła:
- Tadeusz Bolduan „Nowy bedeker kaszubski”,Gdańsk 1997
- Zeitschrift fuer Slawistik Band IX,1964/F.Hinze – Zur Quelle des „Kaschubischen Weinachtsliedes” von Werner Bergengruben (Czasopismo Slawistyczne, Tom IX,1964/ F.Hinze – O źródle „Kaszubskiej kolędy” Wernera Bergengrubena)
Kaszëbskô pjesnjô godovô (Kaszubska kolęda ) – pisownia z roku 1930
Czemu, wo dzecku, të nje chcało wu nas so rodzëc,
V naszi kaszëbskji krôjinje svęteczni a mjili?
Nje poczivalo bës v barłogu cvjardim, charsztovim,
Spalo bës v gąstech a mjitkich pjerzinkach.
Njigdë nje przëszło bës v zëmną stąnją pôłen bëdła,
Dëcht kole pjécka na chodach kolibka bë stoja,
Proboszcz pobozni z probostva v komëszce bë przëszed,
Cę a tvą mëmkę bez fele poczętą érovac.
Czelôdz, tak Bronjô jak Brunón, cę rôd kolibalë,
Vasser a misa zabełë bë gorzkjé své sztridkji,
Ptôchi przë woknje bë chvôłe tva szvjergotivalë,
żebës të wusnęło cvjardo a wodeckło rzésko.
Bëło bës zicher przed Herodę królę wokrëtnim.
chtëren svëch mordôrzóv vësłół, pozbavjic cę bëtu.
Njicht bë nje zdrôdzôł cę – mjile bë łoził své żëce –
Kusę zdradzeckjim, bo Judôsza nji mô v Kaszëbjech.
Méster njiżóden nje skustrził bë balkji krziżové,
Sztama njiżódnô téż nje da bë v krziż so woczorchlëc,
Rëchlé njievôrtnim so popjolę sta a bo pichę,
Njiż bë znjizëła so nôrząd bëc dzecëca mękji.
Më bë ce klédovivale, strojilë przepësznje,
Mjôl bës velnjaną huveczkę fejn z ciplę modrastim,
Mantelk téż svóńskji zvôrpąni z bjeloného plótna,
Z knëpkami pstrëmi sëkjenkę vëszëtą kuńsztovnje.
Mjôl bës cirovni rzemiszk téż skórzani ze spjónkę
Zôltim, na nózkach ë bócëkji czësto czerzvjoné
Grzacé a sôle parcané, przë gurciku knąpkę,
Sztréfle sztrépaté, nad kostkami podvjazkji z trodlą.
Tak më bë, vej le, to dzecko tu pjelegnovalë:
Porne na frésztëk prostovi chléb z masłę majovim
Mjęso kurzoné na pôłnje a z nudlami rosół,
Vjeczór zôs pulkji ze sledzę, grónk kvasného mléka.
Gmizę, salôtę a prażnjicę z łëczkę na zimku,
Jagodë z rizę cekrzonim pod tłekłim kanélę
V lece, v jesenji tę wobonę gęsą sekąną,
V zemje sëszoni brzôd, grzebe a klóskji.
Butę codzennje téż kraftného, puckjého pjiva.
Łosose, vęgorze, vędlënë z chrząnę a pjeprzę,
Kjełbôse glódkjé a szinkji dëcht vedług tvé volé,
Wurosło tej bës jak bulczôkovati klaftovnjik.
Wuch dzecko Boskjé, jak më bë cę wumjilovale;
Vszëtcë pobożnje më klëklë bë przed tvą kolibką.
Vszëtkjich kolana zgjibałeë so kornje przed tobą,
Nogji czamjilë bë v zemskjich mozołach do cebje.
Njidze znjivôząme, dzecko, dzeń tobje svjęconi,
Vjedno doch v koscołach chvôlą tvé mjono Kaszëbji,
Vszędze jich serca vzdichają do cebje, nasz panje.
Czemu, wo Jezu, të nje chcôł so wu nas wurodzëc?